[Zmicier]

1807 - пачатак будаўніцтва Бабруйскай крэпасці на месцы старажытнага Бабруйскага замка ў сутоку рэк Бярэзіна і Бабруйка. Гістарычная забудова была знішчаная, часткова перабудаваная. Так, мураваны езуіцкі кляштар ператварыўся ў арсенал. Ваеннаму прызначэнню першыя бастыёны крэпасці паслужылі ў 1812 годзе. Пасля - абарончага значэння не мела. У 1941 -1944 гадах тут быў створаны лагер смерці для чырвонаармейцаў.
1812 - лістапад, рабаванне расейскімі войскамі скарбаў Нясвіжскага замка за ўдзел князя Дамініка Радзівіла (камандаваў уласным уланскім палком) у вайне на баку Напалеона. Найперш генерал Кнорынг і яго афіцэры пазабіралі сабе зборы гадзіннікаў, музычных інстументаў, каштоўную вопратку, творы мастацтва. Потым генерал Тучкоў дабраўся да патаемнай скарбніцы, адкуль узяў залатыя і срэбраныя вырабы, каштоўныя камяні, фамільныя рэліквіі. Усяго расейскія вайскоўцы нарабавалі на 10 тысяч залатых рублёў. Усё не надта значнае было разрабавана ніжнімі чынамі ці прададзена з аўкцыёна. Усе царкоўныя рэчы і кнігі перадалі ў Маскоўскі сабор.
1839 - скасаванне Полацкім царкоўным саборам вуніяцкай царквы ў Беларусі. Пачатак гвалтоўнага пераводу беларусаў-вуніятаў у праваслаўе. Уся маёмасць вуніяцкіх цэркваў і манастыроў перадаецца Расейскай праваслаўнай царкве. Ніводзін вуніяцкі храм не быў перададзены каталікам.
1842 - біскуп Язэп Сямашка распачаў у Жыровіцкім манастыры паленне вуніяцкіх старадрукаў. Напачатку кнігамі тапілі печы, потым пачалі паліць іх у вогнішчы на пляцы. Па 1857 год на загад Сямашкі было спалена некалькі тысячаў беларускіх вуніяцкіх старадрукаў.
1843 - Гарадзенскі базыльянскі жаночы манастыр пераасвячоны ў праваслаўны і перададзены Расейскай праваслаўнай царкве.
1852 - пачатак перабудовы і пераасвячэння ў Магілеўскай губерні касцёлаў і цэркваў, перададзеных Расейскай праваслаўнай царкве. За 11 гадоў перабудавана ў расейскім стылі і пераасвячона 308 мураваных і драўляных храмаў.
1865 - разгромная рэвізія Віленскага музея старажытнасцяў, заснаванага ў 1855 годзе гісторыкам і пачынальнікам беларускай археалогіі графам Я.Тышкевічам. Вываз у Маскву на загад генерал-губернатара Мураўёва найлепшых экспанатаў (3.818 археалагічных помнікаў, 3.948 партрэтаў, гравюр, бюстаў, 487 пячатак, 2.097 прывілеяў і аўтографаў, 541 экзэмпляр рукапісаў, 11.014 экспанатаў чучалаў птушак, 8.110 нумізматычных помнікаў, 19.700 тамоў кніг). З экспазіцыі было вынута ўсё, што нагадвала пра былую самастойнасць Вялікага Княства.
1866 - канчатковае закрыццё касцёла Бярозаўскага кляштара картэзіанцаў (кляштар зачынены ў 1832 годзе пасля паўстання). Разабраны расейскімі салдатамі для будаўніцтва казармаў.
1868 - гвалтоўны перавод з каталіцтва ў праваслаўе на працягу папярэдніх пяці гадоў болей за 60 тысяч сялянаў. Духоўнае насілле здзяйснялася ў мэтах умацавання Расейскай праваслаўнай царквы і русіфікацыі. Гэтым годам закрыты касцёл святой Марыі ў Заслаўі, касцёлы ў Віцебску, Полацку, Глыбокім, Магілеве, Мазыры, Слуцку.
1887 - старажытная беларуская святыня дахрысціянскага і хрысціянскага часу - Барысаў камень, што адвечна ляжаў у Дзвіне паблізу г. Дзісны - падняты і вывезены ў Маскву, дзе аздабляе цяпер музей-запаведнік «Каломенскае».
1889 - 11 лютага, адпраўка ў Гістарычны музей у Маскву 59 арабскіх і 120 нямецкіх манет IX-XI стст. са скарба, знойдзенага ў фальварку Новы Двор Менскага павета. З яго ж раней 77 найбольш каштоўных манет забраныя ў Пецярбург для калекцыі Эрмітажа. (З 1,5 тысячы зафіксаваных знаходак скарбаў у Беларусі, усё ўнікальнае і найбольш каштоўнае перадавалася ў калекцыі Масквы і Пецярбурга, срэбраныя манеты адпраўляліся на пераплаўку ў звычайныя грошы на Манетны двор.)
1916 - зруйнаванне пад час ваенных дзеянняў гістарычнай сядзібы Верашчакаў у Тугановічах блізка возера Свіцязь, злучанай з імем Адама Міцкевіча. Зруйнаванне старажытнага Лаўрышаўскага манастыра на Нёмане, заснаванага князем Войшалкам.
1919 - студзень, рабаванне каштоўнасцяў Нясвіжскага замка атрадам чэкістаў 8-га ўчастка Смаленскай акругі.
1919 - сакавік, вываз у Маскву з Гомельскага палаца Паскевічаў каля 100 пудоў золата і серабра ў каштоўнасцях, вырабах прыкладнога мастацтва, фамільных сервізаў, унікальных мастацкіх твораў.
1922 - 1 сакавіка, Прэзідыум ЦВК БССР прыняў рашэнне аб канфіскацыі царкоўных каштоўнасцяў дзеля «дапамогі галадаючым Паволжа». Толькі ў Менскай праваслаўнай епархіі было канфіскавана болей за 73 кг срэбра. Адняцце ў вернікаў органамі Савецкай улады рэлігійнай святыні - крыжа Ефрасінні Полацкай. Змешчаны ў музейную экспазіцыю.
1933 - жнівень, русіфікацыйная рэформа правапісу беларускай мовы ў БССР, скіраваная на зліццё з расейскай мовай. Акт моўнага генацыду супраць народа Беларусі і беларускай культуры.